สารบัญ
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ คืออะไร ?
ในโลกของการทำธุรกิจ แทบทุกบริษัทจะมีการลงทุนในสินทรัพย์ถาวร เช่น ที่ดิน อาคาร เครื่องจักร ยานพาหนะ หรืออุปกรณ์สำนักงาน ทรัพย์สินเหล่านี้ในทางบัญชีจะเรียกว่า “ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์” ซึ่งเป็นบัญชีหนึ่งที่แสดงอยู่ในงบฐานะการเงิน
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ หรือ Property Plant and Equipment (PPE) หมายถึง สินทรัพย์ที่มีตัวตน/จับต้องได้ ที่กิจการมีไว้เพื่อใช้ประโยชน์ในการผลิต ในการจำหน่ายสินค้าหรือให้บริการ หรือเพื่อใช้ในการบริหารงาน ซึ่งกิจการคาดว่าจะใช้ประโยชน์มากกว่าหนึ่งรอบระยะเวลาบัญชี เช่น
-
- ที่ดินที่ใช้สำหรับเป็นที่ตั้งโรงงานหรือสำนักงาน
- อาคารที่บริษัทใช้เป็นสำนักงาน
- เครื่องจักรสำหรับผลิตสินค้าเพื่อขาย
- เครื่องมือ และอุปกรณ์สำนักงาน เช่น เครื่องถ่ายเอกสาร คอมพิวเตอร์ โต๊ะ เก้าอี้
- ยานพาหนะ รถยนต์ สำหรับขนส่งสินค้า
สรุปง่ายๆ คือ ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ จะต้องเป็นสินทรัพย์ที่เข้าเงื่อนไขทั้ง 3 ข้อ ดังนี้
-
- เป็นสินทรัพย์ที่มีตัวตน จับต้องได้
- กิจการมีไว้เพื่อใช้ประโยชน์ในการผลิต ในการจำหน่าย ให้บริการ หรือใช้บริหารงาน
- ใช้งานได้มากกว่าหนึ่งรอบระยะเวลาบัญชี หรือมากกว่า 1 ปี
“ตัวอย่าง สินทรัพย์ที่จัดเป็น ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์”
หลักการทางบัญชีของ ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ที่ควรรู้
เมื่อผู้ประกอบการตัดสินใจลงทุนซื้อที่ดิน อาคาร หรือเครื่องจักรสำหรับดำเนินธุรกิจแล้ว นอกเหนือจากเรื่องการบริหารทรัพย์สินเพื่อสร้างรายได้ให้กับบริษัท สิ่งสำคัญอีกหนึ่งสิ่งคือการบันทึกบัญชีอย่างถูกต้อง เพื่อให้งบการเงินสะท้อนมูลค่าของ PPE ที่เหมาะสม ในส่วนนี้ผู้เขียนจะอธิบายให้ทราบถึงหลักการทางบัญชีเบื้องต้นของบัญชี ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ดังนี้
- การบันทึกมูลค่าของ PPE ตามราคาทุน โดยส่วนใหญ่แล้ว PPE จะบันทึกและแสดงมูลค่าตามราคาทุน หรือจำนวนเงินที่บริษัทจ่ายไปเพื่อให้ได้สินทรัพย์นั้นๆมา ได้แก่ ราคาซื้อสินค้า ค่าขนส่งสินค้า ค่าติดตั้ง หรือค่าใช้จ่ายอื่นใดที่จำเป็นเพื่อให้ PPE ชิ้นนั้นพร้อมใช้งาน
ตัวอย่างเช่น
บริษัทซื้อเครื่องจักรมูลค่า 500,000 บาท โดยมีค่าขนส่งจำนวน 10,000 บาท และมีค่าติดตั้งเครื่องจักรโดยผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านจำนวน 30,000 บาท
|
มูลค่าเครื่องจักร (PPE) |
= |
ราคาจ่ายซื้อ + ค่าขนส่ง + ค่าติดตั้ง |
|
|
= |
500,000 + 10,000 + 30,000 |
|
|
= |
540,000 บาท |
- การคิดค่าเสื่อมราคาของ PPE แน่นอนว่าอาคาร เครื่องจักร อุปกรณ์ และยานพาหนะ ย่อมเสื่อมสภาพตามการใช้งาน เครื่องจักรที่ซื้อมาเมื่อ 3 ปีก่อน ย่อมเสื่อมสภาพและมีมูลค่าต่ำกว่าเครื่องจักรแบบเดียวกันแต่เป็นเครื่องใหม่ ดังนั้นในแต่ละปีกิจการจะต้องหักค่าเสื่อมราคา เพื่อลดมูลค่าลงตามอายุการใช้งานของทรัพย์สิน
ตัวอย่างเช่น
บริษัทซื้อเครื่องจักรโดยมีมูลค่าราคาทุนรวม 540,000 บาท เครื่องจักรมีอายุการใช้งาน 5 ปี ดังนั้นบริษัทจะต้องหักค่าเสื่อมราคาเครื่องจักรปีละ 108,000 บาท โดยค่าเสื่อมราคาจำนวน 108,000 บาท นี้ จะเป็นค่าใช้จ่ายของบริษัทในแต่ละปีจนครบ 5 ปี ซึ่งจะถูกแสดงอยู่ในงบกำไรขาดทุน
สินทรัพย์แทบทุกชนิดเมื่อใช้งานแล้วย่อมเสื่อมสภาพ จะมีก็แต่ “ที่ดิน” ที่ไม่ว่าบริษัทจะใช้งานเป็นที่ตั้งโรงงาน หรือที่ดินสำหรับสร้างอาคารสำนักงาน ก็มักจะไม่ถูกตัดค่าเสื่อมราคาเพราะ ที่ดิน เป็นสินทรัพย์ที่ไม่เสื่อมสภาพ หรือไม่สูญเสียมูลค่าตามกาลเวลานั้นเอง
ศึกษาเพิ่มเติม: มาตรฐานการรายงานทางการเงินสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ
การแสดงบัญชี ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ในหน้างบการเงิน
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ จะถูกจัดประเภทและแสดงอยู่ในหมวดบัญชีสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนในงบฐานะการเงิน โดยส่วนใหญ่จะแสดงมูลค่าตามราคาทุน หักค่าเสื่อมราคาสะสม และหักค่าเผื่อการลดลงของมูลค่า (ถ้ามี) และจะต้องเปิดเผยรายละเอียดเพิ่มเติมในหมายเหตุประกอบงบการเงิน
“ตัวอย่างการแสดงบัญชี ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ในหน้างบการเงิน”
จากตัวอย่างข้างต้น การแสดงบัญชี ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ในงบการเงิน ทำให้ทราบข้อมูลดังนี้
- PPE ของบริษัทประกอบด้วย ที่ดิน อาคารและสิ่งปลูกสร้าง เครื่องจักร อุปกรณ์สำนักงาน และยานพาหนะ โดยแสดงข้อมูลให้เจ้าของธุรกิจทราบมูลค่าราคาทุน ค่าเสื่อมราคาสะสม และมูลค่าสุทธิของ PPE ในแต่ละประเภท
- ทำให้ผู้อ่านงบการเงินทราบมูลค่า และรายการเคลื่อนไหวใน PPE ของบริษัทในปีปัจจุบัน และปีก่อนหน้า เช่น
– ระหว่างปี 25X1 บริษัทได้ตัดสินใจลงทุนซื้อเครื่องจักร และอุปกรณ์สำนักงาน รวมมูลค่า 552,000 บาท
– ระหว่างปี 25X2 บริษัทลงทุนซื้อยานพาหนะมูลค่า 850,000 บาท และซื้ออุปกรณ์สำนักงาน 32,000 บาท
– ในปี 25X2 บริษัทได้จำหน่ายอุปกรณ์สำนักงานซึ่งมีราคาทุน 20,000 บาท โดยอุปกรณ์สำนักงานที่จำหน่ายดังกล่าวถูกตัดค่าเสื่อมราคาไปแล้ว 19,999 บาท คงเหลือมูลค่าสุทธิเพียง 1 บาท กล่าวคือบริษัทได้ขายอุปกรณ์สำนักงาน ที่บริษัทได้ใช้งานจนครบกำหนดอายุการใช้งานแล้ว
- ทำให้ผู้อ่านงบทราบข้อมูลค่าเสื่อมราคา เช่น ในปี 25X1 บริษัทมีค่าเสื่อมราคาซึ่งเป็นค่าใช้จ่ายในงบกำไรขาดทุนรวมจำนวน 684,000 บาท และในปี 25X2 บริษัทมีค่าเสื่อมราคารวมจำนวน 935,000 บาท ซึ่งโดยหลักเพิ่มขึ้นจากปี 25X1 จากการซื้อเครื่องจักรระหว่างปี 25X1 และจากการซื้อยานพาหนะระหว่างปี 25X2
ทำไมบัญชี ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ จึงสำคัญกับธุรกิจ
ผู้ประกอบการหลายท่านให้ความสำคัญกับยอดขาย กำไร หรือกระแสเงินสด และมองข้ามเรื่อง PPE ซึ่งอาจส่งผลโดยตรงต่อสุขภาพทางการเงินของธุรกิจในระยะยาว เนื่องจากการลงทุนในที่ดิน อาคาร เครื่องจักร เป็นการลงทุนขนาดใหญ่ หากขาดการจัดการที่ดีอาจทำให้ธุรกิจขาดสภาพคล่อง และการบริหารจัดการที่ดีจะช่วยให้กิจการสามารถประเมินประสิทธิภาพการใช้สินทรัพย์ได้ ดังนั้นบริษัทควรวางแผนการบริหารจัดการ PPE ให้ดี เช่น
-
- การจัดทำทะเบียนทรัพย์สินเพื่อเป็นฐานข้อมูลรายการทรัพย์สินของบริษัท
- การตรวจนับทรัพย์สินของบริษัท เพื่อป้องกันทรัพย์สินสูญหาย และประเมินการเสื่อมสภาพ
- การจัดให้มีระบบ หรือการคำนวณค่าเสื่อมราคา
- การวิเคราะห์ประสิทธิภาพการใช้สินทรัพย์ถาวร (Fixed Asset Ratio)
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ VS อสังหาริมทรัพย์เพื่อการลงทุน
หลายท่านอาจเข้าใจว่าหากบริษัทมีที่ดิน หรืออาคาร สินทรัพย์เหล่านี้จะถูกจัดประเภทเป็น ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์เสมอ แต่ในความจริงแล้ว ในโลกของบัญชี ยังมีอีกบัญชีหนึ่งที่มีลักษณะคล้ายกันคือบัญชี “อสังหาริมทรัพย์เพื่อการลงทุน” ซึ่งอสังหาริมทรัพย์เพื่อการลงทุนโดยหลักจะต่างจาก PPE ที่วัตถุประสงค์ในการครอบครองคือ เป็นอสังหาริมทรัพย์ที่บริษัทมีไว้เพื่อหารายได้ค่าเช่า หรือเพื่อเก็งกำไรจากอสังหาริมทรัพย์นั้นๆ
ตัวอย่างเช่น
บริษัท A มีอาคารซึ่งเป็นที่ตั้งของสาขาเก่าที่ยกเลิกแล้ว โดยปัจจุบันบริษัทประกาศให้เช่าอาคาร ดังนั้น บริษัทจะต้องจัดประเภทอาคารหลังดังกล่าวเป็น อสังหาริมทรัพย์เพื่อการลงทุน เนื่องจากปัจจุบันอาคารดังกล่าวเป็นสินทรัพย์ที่บริษัทมีไว้เพื่อหารายได้ค่าเช่า
บริษัท B ซื้อที่ดินผืนหนึ่ง โดยคาดการณ์ว่าในอนาคตอาจนำที่ดินดังกล่าวเป็นที่ตั้งโรงงานแห่งที่ 2 อย่างไรก็ตาม บริษัทยังไม่มีแผนการใดๆ และหากราคาที่ดินเพิ่มสูงขึ้น บริษัทอาจเปลี่ยนใจขายที่ดังกล่าวเพื่อรับกำไร ดังนั้น บริษัท B จะต้องบันทึกที่ดินเป็น อสังหาริมทรัพย์เพื่อการลงทุนเช่นกัน เพราะ ที่ดินดังกล่าวยังไม่ได้สร้างประโยชน์ใดๆให้กับบริษัทในปัจจุบัน จึงเสมือนการครอบครองไว้เพื่อเก็งกำไร อย่างไรก็ดี หากในอนาคตบริษัทมีแผนการสร้างโรงงานแห่งที่ 2 อย่างชัดเจน บริษัทสามารถพิจารณาโอนย้ายการบันทึกที่ดินดังกล่าวจาก อสังหาริมทรัพย์เพื่อการลงทุนเป็น PPE ได้
บทสรุป
ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ (PPE) หมายถึง สินทรัพย์ที่มีตัวตน ที่บริษัทมีไว้เพื่อใช้ประโยชน์ในการบริหารงานของธุรกิจ และมีอายุการใช้งานมากกว่า 1 ปี โดยจัดประเภทและแสดงอยู่ในหมวดบัญชีสินทรัพย์ไม่หมุนเวียนในงบฐานะการเงิน ซึ่งส่วนใหญ่จะแสดงมูลค่าตามราคาทุน หักค่าเสื่อมราคาสะสม โดย PPE มีความสำคัญกับธุรกิจ เพราะเป็นสินทรัพย์ถาวรที่ผู้ประกอบการต้องใช้เงินลงทุนจำนวนมาก ดังนั้นจึงควรทำความเข้าใจและจัดให้มีการบริหารจัดการที่ดี เช่น การจัดทำทะเบียนทรัพย์สิน การคิดค่าเสื่อมราคาที่เหมาะสม อย่างไรก็ตาม ที่ดินทุกผืน หรืออาคารทุกหลัง อาจไม่ใช่ส่วนหนึ่งของ PPE เสมอไป หากบริษัทครอบครองที่ดิน หรืออาคาร โดยมีวัตุประสงค์เพื่อให้เช่า หรือเพื่อเก็งกำไร สินทรัพย์ถาวรเหล่านี้จะถูกจัดประเภทเป็นอสังหาริมทรัพย์เพื่อการลงทุน ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะช่วยให้ทุกท่านเข้าใจหลักการทางบัญชีของ ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์มากยิ่งขึ้นค่ะ