สารบัญ
สมการบัญชีคืออะไร?
สมการบัญชีเป็นหลักการพื้นฐานในการทำบัญชีที่ทุกคนต้องทราบ ดังนี้
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
อธิบายองค์ประกอบของสมการบัญชีดังนี้
สินทรัพย์ คือ ทรัพยากรที่อยู่ในความควบคุมของกิจการ และสามารถก่อให้เกิดประโยชน์เชิงเศรษฐกิจต่อกิจการได้ เช่น เงินสด ลูกหนี้การค้า สินค้าคงเหลือ ที่ดิน อาคารอุปกรณ์ และ สินทรัพย์ไม่มีตัวตน เป็นต้น สินทรัพย์เหล่านี้ล้วนทำให้ให้เกิดประโยชน์ต่อกิจการทั้งสิ้น
หนี้สิน คือ ภาระผูกพันที่เกิดจากอดีตจนถึงปัจจุบัน ทำให้กิจการต้องสูญเสียประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคต เช่น เจ้าหนี้การค้า รายได้รับล่วงหน้า ค่าใช้จ่ายค้างจ่าย เงินกู้ยืมต่างๆ เป็นต้น รายการเหล่านี้ทำให้กิจการต้องสูญเสียประโยชน์เพราะต้องจ่ายชำระเงินคืนนั่นเอง
ส่วนของเจ้าของ คือ ส่วนที่เจ้าของนำเงินมาลงเองไม่ได้เป็นการก่อหนี้ รวมถึงกำไรสะสมที่กิจการสามารถทำมาหาได้ หรือ เรียกอีกอย่างได้ว่า มูลค่าสินทรัพย์สุทธิ
เรียนรู้เพิ่มเติมจากบทความที่เกี่ยวข้อง : งบฐานะการเงินคืออะไร? และเราจะใช้ประโยชน์จากงบฐานะการเงินได้อย่างไร?
การแปลความหมายของสมการบัญชี
ทางฝั่งซ้ายของสมการ คือ สินทรัพย์ ที่บริษัทมีไว้เพื่อใช้ในการดำเนินงานและหารายได้ให้แก่กิจการ
ทางฝั่วขวาของสมการ จะเป็นแหล่งที่มาของเงินทุนในการจัดหาสินทรัพย์ ยกตัวอย่างเช่น บริษัท BMU มีสินทรัพย์ 100 บาท มีหนี้สิน 60 บาท และมีส่วนของเจ้าของ 40 บาท จะสามารถเขียนเป็นสมการบัญชีได้ดังนี้
สินทรัพย์ (100) = หนี้สิน (60) + ส่วนของเจ้าของ (40)
หมายความว่า บริษัท BMU มีสินทรัพย์ทั้งหมด 100 บาท ซึ่งจัดหามาโดยการก่อหนี้ 60 บาท (หนี้สิน) และเป็นส่วนของตัวเองอีก 40 บาท (ส่วนของเจ้าของ)
ความสัมพันธ์ของรายการค้ากับสมการบัญชี
เราลองมาดูตัวอย่างของรายการค้าดังต่อไปนี้กัน
1. บริษัท BMU เพิ่งเริ่มเปิดบริษัท นำเงินมาลงทุนในบริษัทครั้งแรก 100,000 บาท รายการดังกล่าวเขียนเป็นสมการบัญชีได้ดังนี้
2. ต่อมาบริษัทได้นำเงินไปลงทุนซื้ออุปกรณ์เป็นจำนวน 30,000 บาท รายการดังกล่าวเขียนเป็นสมการบัญชีได้ดังนี้
3. บริษัทได้จ่ายค่าไฟฟ้า เป็นจำนวน 5,000 บาท ซึ่งการจ่ายค่าไฟฟ้าเป็นค่าใช้จ่าย ทำให้ส่วนของเจ้าของลดลง รายการดังกล่าวเขียนเป็นสมการบัญชีได้ดังนี้
4. บริษัทได้ให้บริการลูกค้า มีรายได้ค่าบริการเป็นจำนวน 10,000 บาท เป็นเงินเชื่อ รายการดังกล่าวเขียนเป็นสมการบัญชีได้ดังนี้
5. บริษัทได้รับเงินเป็นจำนวน 10,000 บาท จากลูกหนี้
จะเห็นได้ว่าสมการบัญชีจะเป็นจริงเสมอนั่นคือ
สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ
เงินสด + ลูกหนี้ + อุปกรณ์ = ทุน + (รายได้ – ค่าใช้จ่าย)
75,000 + 0 + 30,000 = 100,000 + (10,000 – 5,000)
105,000 = 105,000
ความหมายของมันก็คือบริษัทมีสินทรัพย์ทั้งสิ้น 105,000 บาท ซึ่งถูกจัดหามาโดยทุนของตัวเองทั้งหมด และไม่ได้มีการก่อหนี้ใดๆเลย เพราะไม่มีบัญชีหนี้สินคงค้าง
สรุป
สมการบัญชี คือ สินทรัพย์ = หนี้สิน + ส่วนของเจ้าของ ความหมายของมันคือว่า ณ จุดเวลาหนึ่งบริษัทมีสินทรัพย์ (ฝั่งซ้ายของสมการ) เป็นจำนวนกี่บาทประกอบไปด้วยอะไรบ้าง และสินทรัพย์ทั้งหมดดังกล่าว จัดหามาโดยการก่อหนี้เป็นจำนวนกี่บาท และเป็นส่วนของเจ้าของเอง เป็นจำนวนกี่บาท (ฝั่งขวาของสมการ)