ในการทำธุรกิจ หลายคนมักโฟกัสไปที่ยอดขายหรือกำไรสุทธิเป็นหลัก แต่เคยสงสัยไหมครับว่า ทำไมบางธุรกิจขายดีแต่กลับไม่มีเงินหมุน หรือบางบริษัทดูเหมือนมีทรัพย์สินเยอะแต่กลับขาดสภาพคล่องจนต้องปิดกิจการ คำตอบของปัญหานี้มักซ่อนอยู่ในงบฐานะการเงิน ในหมวดที่เรียกว่า “สินทรัพย์หมุนเวียน” วันนี้ Build Me Up Consultant จะพาผู้ประกอบการทุกท่านไปทำความเข้าใจว่าสินทรัพย์หมุนเวียน คืออะไร มีกี่ประเภท
สินทรัพย์หมุนเวียน คืออะไร ทำไมเป็นเรื่องบัญชีต้องรู้
สินทรัพย์หมุนเวียน คือสินทรัพย์ที่กิจการถือครอง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้งาน หรือคาดว่าจะสามารถเปลี่ยนเป็น “เงินสด” ได้ภายในระยะเวลา 1 ปี หรือภายในรอบระยะเวลาการดำเนินงานปกติของธุรกิจ (Operating Cycle)
ความสำคัญของสินทรัพย์หมุนเวียน ไม่ได้เป็นเพียงแค่ตัวเลขในบัญชี แต่เป็นดัชนีชี้วัด “สภาพคล่อง” (Liquidity) ของกิจการโดยตรง หากบริษัทมีสินทรัพย์กลุ่มนี้ในสัดส่วนที่เหมาะสม ย่อมหมายถึงความสามารถในการชำระหนี้ระยะสั้นและการดำเนินงานที่ลื่นไหล ไม่ต้องคอยวิ่งกู้ยืมเงินมาหมุนเวียนรายวัน
สินทรัพย์หมุนเวียน มีอะไรบ้าง รู้จัก 7 ประเภทที่พบบ่อย
เมื่อเข้าใจความหมายแล้ว ผู้ประกอบการหลายท่านอาจสงสัยต่อว่า แล้วรายการไหนบ้างที่นับเป็นสินทรัพย์ประเภทนี้? ในทางบัญชี รายการเหล่านี้จะถูกเรียงลำดับตาม “สภาพคล่อง” หรือความง่ายในการเปลี่ยนเป็นเงินสด จากมากไปหาน้อย เพื่อให้เห็นภาพชัดเจน เรามาดูกันครับว่า สินทรัพย์หมุนเวียน มีอะไรบ้าง ที่พบบ่อยในธุรกิจทั่วไป
1. เงินสดและเงินฝากธนาคาร สภาพคล่องสูงสุดของธุรกิจ
เป็นสินทรัพย์ที่มีสภาพคล่องสูงที่สุด ประกอบด้วยธนบัตร เหรียญกษาปณ์ เช็คที่ถึงกำหนดชำระ รวมถึงเงินฝากกระแสรายวันและออมทรัพย์ที่สามารถถอนมาใช้ได้ทันที ถือเป็นเส้นเลือดใหญ่ที่ใช้หล่อเลี้ยงค่าใช้จ่ายรายวันของกิจการ
2. เงินลงทุนชั่วคราว เพื่อหากำไรในระยะเวลาสั้น ๆ
คือเงินสดส่วนเกินที่กิจการนำไปลงทุนเพื่อหาผลตอบแทนในช่วงสั้น ๆ (ไม่เกิน 1 ปี) เช่น เงินฝากประจำระยะสั้น, ตราสารหนี้ระยะสั้น หรือหุ้นกู้ที่มีสภาพคล่องสูง ซึ่งสามารถขายคืนเพื่อเปลี่ยนกลับมาเป็นเงินสดได้ง่ายเมื่อต้องการใช้เงิน
3. ลูกหนี้การค้า เงินที่รอเก็บจากการขายสินค้าและบริการ
เมื่อธุรกิจขายสินค้าแบบเงินเชื่อ (Credit Term) เงินที่ลูกค้ายังไม่จ่ายจะถูกบันทึกเป็นลูกหนี้การค้า แม้จะยังไม่ได้เงินทันทีแต่ก็ถือเป็นสิทธิ์เรียกร้องที่จะได้เงินในอนาคตอันใกล้ การบริหารลูกหนี้ที่ดีจึงสำคัญมากเพื่อให้สินทรัพย์หมุนเวียนส่วนนี้กลายเป็นเงินสดได้จริงตามกำหนด
4. สินค้าคงเหลือ ทรัพย์สินสำคัญที่รอขายเปลี่ยนเป็นเงิน
ไม่ว่าจะเป็นวัตถุดิบ, งานระหว่างทำ หรือสินค้าสำเร็จรูป ทั้งหมดถือเป็นสินทรัพย์หมุนเวียน เพราะกิจการตั้งใจผลิตหรือซื้อมาเพื่อขายออกไปทำกำไร การมีสต็อกสินค้าที่เหมาะสม (ไม่มากจนจมทุน หรือน้อยจนเสียโอกาสขาย) เป็นศิลปะสำคัญของการบริหารเงินทุนหมุนเวียน
5. รายได้ค้างรับ เงินที่กิจการต้องได้แต่ยังไม่ได้รับ
รายได้ที่เกิดขึ้นแล้วจากการให้บริการหรือส่งมอบงาน แต่ยังไม่ได้วางบิลหรือยังไม่ถึงกำหนดรับชำระเงินตามรอบบัญชี รายการนี้ถือเป็นสินทรัพย์เพราะเป็นสิทธิที่กิจการพึงได้รับตามกฎหมาย
6. วัสดุสำนักงาน ของใช้สิ้นเปลืองที่หมดไปใน 1 ปี
ของใช้เล็ก ๆ น้อย ๆ ในออฟฟิศ เช่น ปากกา กระดาษ แฟ้ม หรือวัสดุสิ้นเปลืองในโรงงาน แม้จะดูมูลค่าไม่สูงเมื่อเทียบกับเครื่องจักร แต่เนื่องจากถูกใช้หมดไปในระยะเวลาสั้น ๆ จึงจัดอยู่ในหมวดนี้
7. ค่าใช้จ่ายล่วงหน้า จ่ายเงินก่อนเพื่อสิทธิประโยชน์
เงินที่กิจการจ่ายออกไปก่อนเพื่อรับบริการในอนาคต เช่น ค่าเช่าออฟฟิศจ่ายล่วงหน้า, ค่าเบี้ยประกันภัยจ่ายล่วงหน้า แม้จะไม่ได้เงินคืนกลับมา แต่ถือเป็นสิทธิ์ที่จะได้รับบริการ ซึ่งช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายในงวดถัดไป
สินทรัพย์หมุนเวียน VS ไม่หมุนเวียน ต่างกันอย่างไร
จุดตัดสำคัญที่แยกความแตกต่างระหว่างสองสิ่งนี้คือ “เวลา” และ “สภาพคล่อง”
- สินทรัพย์หมุนเวียน คือสินทรัพย์ระยะสั้น เปลี่ยนเป็นเงินสดได้ภายใน 1 ปี เน้นใช้หมุนเวียนดำเนินธุรกิจรายวัน
- สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน คือสินทรัพย์ระยะยาว ที่กิจการตั้งใจถือครองเกิน 1 ปี เพื่อใช้ในการผลิตหรือดำเนินงาน ไม่ได้มีไว้ขายทันที เช่น ที่ดิน อาคาร เครื่องจักร รถยนต์ หรือลิขสิทธิ์
บริหารสินทรัพย์หมุนเวียนอย่างไร ให้ธุรกิจไม่สะดุด เงินไม่จม
การมีสินทรัพย์หมุนเวียนมากเกินไปใช่ว่าจะดีเสมอไป เพราะอาจหมายถึงเงินจมอยู่กับสต็อกสินค้า หรือเก็บหนี้ไม่ได้ ในทางกลับกันหากมีน้อยเกินไปก็เสี่ยงขาดสภาพคล่อง เคล็ดลับการบริหารคือ:
- เร่งรัดเก็บหนี้: วางระบบติดตามลูกหนี้การค้าให้มีประสิทธิภาพ
- บริหารสต็อก: ใช้ระบบ FIFO หรือตรวจสอบ Inventory Turnover สม่ำเสมอ ไม่ให้ของค้างสต็อกนาน
- สำรองเงินสด: กันเงินสดสำรองเผื่อฉุกเฉินให้เพียงพออย่างน้อย 3-6 เดือนของค่าใช้จ่าย
ความเข้าใจเรื่องสินทรัพย์หมุนเวียน เป็นพื้นฐานสำคัญที่จะช่วยให้เจ้าของกิจการมองเห็นสุขภาพทางการเงินที่แท้จริงของบริษัท ไม่ใช่แค่ดูยอดขายเพียงอย่างเดียว
หากคุณกำลังมองหาตัวช่วยในการวางระบบบัญชี บริหารภาษี หรือต้องการที่ปรึกษาเพื่อวิเคราะห์งบการเงินให้ธุรกิจเติบโตอย่างยั่งยืน Build Me Up Consultant พร้อมให้บริการรับทำบัญชีครบวงจร เราจะช่วยคุณวางแผนภาษี จัดการเอกสารรายรับ-รายจ่าย และคำนวณภาษีอย่างถูกต้องแม่นยำ ด้วยทีมงานผู้เชี่ยวชาญที่พร้อมให้คำปรึกษา เพื่อให้ธุรกิจของคุณเติบโตได้อย่างมั่นใจและถูกต้องตามกฎหมาย ติดต่อสอบถามบริการเพิ่มเติมได้ที่ โทร. 0925863663 , 021245303 Facebook : Build Me Up Consultant Line : @bmu001
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ สินทรัพย์หมุนเวียน
ที่ดินและอาคารโรงงาน นับเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนหรือไม่
ไม่นับครับ ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ (PPE) จัดเป็น “สินทรัพย์ไม่หมุนเวียน” เพราะมีอายุการใช้งานเกิน 1 ปี และกิจการมีไว้เพื่อใช้ดำเนินงาน ไม่ได้มีไว้ขายเพื่อเปลี่ยนเป็นเงินสดในระยะสั้น
ถ้าสินทรัพย์หมุนเวียน น้อยกว่า หนี้สินหมุนเวียน จะเกิดอะไรขึ้น
จะเกิดภาวะ “ขาดสภาพคล่อง” (ติดลบ) หมายความว่ากิจการมีความเสี่ยงที่จะไม่มีเงินพอชำระหนี้ระยะสั้นที่กำลังจะถึงกำหนด ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาการผิดนัดชำระหนี้ได้
ควรตรวจสอบรายการสินทรัพย์หมุนเวียนบ่อยแค่ไหน
ควรตรวจสอบอย่างน้อยทุกเดือน ผ่านงบทดลองหรืองบฐานะการเงิน เพื่อให้ทราบสถานะเงินสด สต็อกสินค้า และลูกหนี้ จะได้แก้ปัญหาได้ทันท่วงทีหากเกิดสัญญาณเตือนภัย
เงินมัดจำค่าสินค้า จัดเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนไหม
หากเป็นเงินมัดจำค่าสินค้าที่คาดว่าจะได้รับสินค้าภายใน 1 ปี จะถือเป็นสินทรัพย์หมุนเวียน (ค่าใช้จ่ายล่วงหน้าหรือลูกหนี้อื่น) แต่ถ้ามัดจำระยะยาวเกิน 1 ปี จะเป็นสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน
ภาษีซื้อที่ยังไม่ได้ขอคืน ถือเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนหรือไม่
ใช่ครับ ภาษีซื้อที่รอขอคืนหรือรอเครดิตภาษี จัดเป็นสินทรัพย์หมุนเวียน (ลูกหนี้กรมสรรพากร) เพราะเป็นสิทธิ์ที่กิจการจะได้รับเงินคืนหรือใช้ลดหนี้ภาษีได้ในระยะเวลาสั้น ๆ